Wilhelm Reich (Βίλχελμ Ράιχ) – Άκου ανθρωπάκο (αποσπάσματα)

Ο Βίλχελμ Ράιχ (Wilhelm Reich, 24 Μαρτίου 1897 - 3 Νοεμβρίου 1957) ήταν Αυστριακός ψυχαναλυτής, μέλος της δεύτερης γενιάς ψυχαναλυτών μετά τον Σίγκμουντ Φρόυντ και μία από τις πιο ριζοσπαστικές προσωπικότητες στην ιστορία της ψυχιατρικής.

Σε νεαρή ηλικία υπήρξε διακεκριμένος ψυχαναλυτής, μαθητής του Σίγκμουντ Φρόυντ και δραστήριο μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γερμανίας. Εντούτοις, στις αρχές της δεκαετίας του 1930 οι νεωτερικές ψυχολογικές θεωρίες και οι πολιτικές απόψεις που διατύπωνε τον έφεραν σε ρήξη τόσο με το ψυχαναλυτικό κίνημα όσο και με τους κομμουνιστές. Μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία το 1933 μετανάστευσε στη Σκανδιναβία, όπου τα αποτελέσματα της έρευνάς του στον χώρο, της βιολογίας, πλέον, τον απομάκρυναν ακόμη περισσότερο από τις επικρατούσες επιστημονικές απόψεις. Από το 1940 μέχρι τον θάνατό του το 1957 έζησε στις ΗΠΑ. Εκεί οι ιδέες του εξελίχθηκαν περαιτέρω, ώσπου ενοποιήθηκαν σε μια νέα, επιστημονική (σύμφωνα με τον ίδιο και τους υποστηρικτές των θεωριών του) ή ψευδοεπιστημονική (σύμφωνα με την τρέχουσα, επικρατούσα άποψη συνολική θεώρηση της φύσης η οποία ονομάστηκε «οργονομία». Κυρίαρχη έννοια της οργονομίας είναι η «οργόνη» που περιγράφεται ως ένα πανταχού παρόν, ελεύθερο από μάζα υπόστρωμα ενέργειας από το οποίο δημιουργούνται δευτερογενώς η ύλη, η ζωή και οι φυσικοί νόμοι.

Υπήρξε ένας από τους πλέον αμφιλεγόμενους διανοητές της σύγχρονης εποχής. Το φιλόδοξο εγχείρημα του, να αμφισβητήσει τα υφιστάμενα συστήματα σκέψης  και να ανατρέψει βασικές επιστημονικές αντιλήψεις, απέκτησε πολυάριθμους υποστηρικτές και επικριτές. Αν και οι πρώτοι τον χαρακτηρίζουν μεγαλοφυή και πρωτοπόρο, για τους τελευταίους δεν ήταν παρά μεγαλομανής, παρανοϊκός, ή ακόμη και «απατεώνας πρώτου μεγέθους».

Πηγή: http://el.wikipedia.org

Άκου ανθρωπάκο - Περιγραφή (πηγή: www.greekbooks.gr)

Εδώ ο Ράιχ παρακολουθεί στην αρχή με αφέλεια, κατόπιν με απορία και τέλος με τρόμο το τι κάνει ο Ανθρωπάκος στον εαυτό του, πόσο υποφέρει και πώς δολοφονεί τους αληθινούς του φίλους . Μας δείχνει, επίσης, πώς συμπεριφέρεται στους συνανθρώπους του όταν αποκτά κάποια δύναμη και πόσο θηριώδης μπορεί να γίνει όταν η δύναμη τον καταλαμβάνει.

Το έργο αυτού του μεγάλου οραματιστή που αγάπησε τον άνθρωπο και τον πίστεψε όσο λίγοι, δυστυχώς παραμένει πάντα επίκαιρο. Οι αλλαγές που έγιναν από το θάνατό του μέχρι τώρα στην ανθρώπινη συνείδηση είναι πολύ λίγες και τούτο φαίνεται στη σημερινή παγκόσμια κατάσταση. Αρνούμαστε να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη. Αρνούμαστε να αποδεχθούμε τις απλές αλήθειες της ζωής και να αφεθούμε στο ορμητικό ρεύμα της. Συρόμαστε πίσω από τους μεγαλόσχημους φαφλατάδες που μας εμπλέκουν σε οδυνηρούς και ανόητους πολέμους. Για όλα αυτά τα δεινά ευθύνεται ο ανθρωπάκος που πεισματικά εξακολουθούμε να κρύβουμε και να διατηρούμε μέσα μας, πίσω από τα πολλά ετερόφωτα προσωπεία μας.

Wilhelm Reich (Βίλχελμ Ράιχ) – Άκου ανθρωπάκο (αποσπάσματα)

{Σε φοβάμαι ανθρωπάκο. Σε τρέμω, επειδή από εσένα εξαρτάται το μέλλον της ανθρωπότητας. Σε φοβάμαι επειδή το κυριότερο μέλημα σου στη ζωή είναι να δραπετεύεις από τον εαυτό σου. Είσαι άρρωστος, ανθρωπάκο, άρρωστος βαριά. Δε φταις εσύ γι’ αυτό, μα έχεις υποχρέωση να γιατρευτείς. Θα ‘χες  από καιρό αποτινάξει τα δεσμά σου, αν δεν ενθάρρυνες ο ίδιος την καταπίεση και δεν τη στήριζες άμεσα με τις πράξεις σου.}

{Ναι ξέρω, ξέρω∙ θέλεις «ιδιοφυίες» κι είσαι πρόθυμος να τις τιμήσεις. Αλλά θέλεις καλές ιδιοφυίες, κόσμιες, σοβαρές και μετρημένες. Όχι από κείνη την ατίθαση ράτσα που γκρεμίζει φραγμούς κι αντιτίθεται στο κατεστημένο. Εσύ θες μια ιδιοφυία συμμαζεμένη, πειθήνια και προσγειωμένη, που να μπορείς να επιδεικνύεις στις παρελάσεις σου, χωρίς κίνδυνο να σε φέρει σε δύσκολη θέση.

Ναι, έτσι είσαι ανθρωπάκο. Καταβροχθίζεις με βουλιμία ό,τι σου προσφέρεται, αλλά εσύ ο ίδιος είσαι ανίκανος να δημιουργήσεις. Γι’ αυτό βρίσκεσαι εκεί που βρίσκεσαι, γι’ αυτό είσαι αυτό που είσαι. Γι’ αυτό περνάς μια ολόκληρη ζωή κλεισμένος σ' ένα ζοφερό γραφείο, χτυπώντας μονότονα τα πλήκτρα μιας αριθμομηχανής. Καμπουριάζεις σκυμμένος πάνω σε ένα σχεδιαστήριο ή ασφυκτιάς, παγιδευμένος στο ζουρλομανδύα του γάμου και στην αίθουσα διδασκαλίας, παρόλο που αντιπαθείς τα παιδιά. Είσαι ανίκανος να αξιοποιήσεις οτιδήποτε. Ποτέ δε θα κατεβάσεις μια πρωτότυπη ιδέα κι αυτό γιατί πάντα παίρνεις, δίχως να δίνεις το παραμικρό. Συνήθισες να απλώνεις το χέρι και να παίρνεις εκείνο που σου δίνει έτοιμο κάποιος άλλος.

Μα δεν καταλαβαίνεις γιατί έχουν έτσι τα πράγματα, γιατί πρέπει να ‘ναι έτσι; Εγώ, ανθρωπάκο, μπορώ να σου εξηγήσω το γιατί, επειδή όταν ήρθες σε μένα, εσωτερικά άδειος, σεξουαλικά ανίκανος ή ψυχικά διαταραγμένος, έμαθα να αναγνωρίζω το άκαμπτο ζώο που είσαι κατά βάθος. Είσαι ικανός μόνο να καταβροχθίζεις και να παίρνεις, είσαι ανίκανος να δημιουργείς και να δίνεις, επειδή η κύρια σωματική σου διάθεση υπαγορεύει αυτοπεριορισμό και προκλητική δυσπιστία∙ επειδή πανικοβάλλεσαι κάθε φορά που αναδεύεται μέσα σου το αρχέγονο ένστικτο της αγάπης και της προσφοράς. Γι’ αυτό και φοβάσαι να δώσεις. Ουσιαστικά, ο τρόπος που παίρνεις αποκαλύπτει ότι να παραγεμίζεις τον εαυτό σου με χρήμα, φαί, ευτυχία και γνώση, επειδή αισθάνεσαι κενός, πεινασμένος και δυστυχής, στερημένος τόσο από την αληθινή γνώση όσο και από τη λαχτάρα για γνώση. Να γιατί κάνεις τα αδύνατα δυνατά προκειμένου να αποφύγεις την αλήθεια, ανθρωπάκο. Η αλήθεια μπορεί να διεγείρει μέσα σου το αντανακλαστικό της αγάπης. Μπορεί, μάλιστα, να σου αποκαλύψει εκείνο που προσπαθώ, μάλλον αδέξια, να σου δώσω να καταλάβεις. Κι αυτό δεν το θέλεις, ανθρωπάκο. Το μόνο που θες είναι να είσαι καταναλωτής και πατριώτης.} 

{Ένα τίποτα είσαι, ανθρωπάκο! Ένα απόλυτο μηδενικό! Τούτο τον πολιτισμό δεν τον έχτισες εσύ, μα μερικοί από τους καλύτερους αφέντες σου. Ακόμα κι όταν χτίζεις, δεν γνωρίζεις τι οικοδομείς. Αν σου έλεγα εγώ ή κάποιος άλλος, «πάρε την ευθύνη εκείνου που χτίζεις», θα με αποκαλούσες προδότη του προλεταριάτου και θα κατέφευγες στον Πατέρα όλων των Προλεταριάτων, που δε λέει τέτοια πράγματα.

 Δεν είσαι ελεύθερος, ανθρωπάκο, και δεν έχεις ιδέα τι είναι ελευθερία. Αν ήσουν ελεύθερος, δε θα ήξερες πώς να ζήσεις. Ποιος ανέβασε την πανούκλα στην εξουσία, στην Ευρώπη; Εσύ, ανθρωπάκο! Όσο για την Αμερική, θυμήσου τον Γουίλσον!

     «Ακούτε τι λέει; Με κατηγορεί, εμένα, τον ανθρωπάκο! Μα ποιος νομίζει ότι είμαι; Τι δύναμη έχω εγώ για να ανακατεύομαι με τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών; Εγώ κάνω το καθήκον μου και υπακούω σε εντολές. Δε χώνω την μύτη μου στην πολιτική».

     Όταν σέρνεις χιλιάδες άντρες, γυναίκες και παιδιά στους θαλάμους αερίων, απλά υπακούς εντολές. Έτσι δεν είναι, ανθρωπάκο; Και είσαι τόσο αθώος, που δε γνωρίζεις ότι γίνονται τέτοια πράγματα. Είσαι ένας φτωχοδιάβολος που η γνώμη του δε μετράει. Άσε που δεν έχεις καν γνώμη. Και ποιος είσαι, στο κάτω-κάτω, που θα ανακατευτείς στην πολιτική; Ξέρω, ξέρω! Τα έχω ξανακούσει αυτά, άπειρες φορές. Μα ύστερα διερωτώμαι: Γιατί δεν κάνεις σιωπηλά το καθήκον σου, όταν κάποιος σοφός σου λέει ότι εσύ και μόνο εσύ είσαι υπεύθυνος για τις πράξεις σου, ή προσπαθεί να σε πείσει να μην δέρνεις τα παιδιά σου, ή σε εκλιπαρεί για χιλιοστή φορά να μην υπακούς σε δικτάτορες; Τι γίνεται το καθήκον σου, η αθώα υπακοή σου, σε τούτη την περίπτωση; Όχι, ανθρωπάκο, όταν μιλάει η αλήθεια, εσύ κωφεύεις. Ακούς μόνο εκείνους που κομπάζουν και έπειτα φωνάζεις «Ζήτω! Ζήτω!» Είσαι δειλός και σκληρόκαρδος, ανθρωπάκο. Δεν έχεις συναίσθηση του πραγματικού σου καθήκοντος, το οποίο είναι να είσαι άνθρωπος και να διαφυλάττεις την ανθρωπότητα. Μιμείσαι τους σοφούς με το χειρότερο τρόπο, ενώ τους τρομοκράτες άψογα. Οι ταινίες και τα ραδιοφωνικά σου προγράμματα είναι γεμάτα φόνους.

     Θα σέρνεσαι για αιώνες φορτωμένος την μικρότητα και την κακία σου, πριν καταφέρεις να γίνεις αφέντης του εαυτού σου. Εγώ σε αποχαιρετώ, ώστε να εργαστώ αποτελεσματικότερα για το μέλλον σου. Σαν θα ‘μαι μακριά σου, δε θα μπορείς να με σκοτώσεις. Εξάλλου, όταν μας χωρίζει η απόσταση, σέβεσαι περισσότερο την εργασία μου. Βλέπεις, οτιδήποτε είναι πολύ κοντά σου το περιφρονείς! Γι’ αυτό κι ανεβάζεις σε βάθρα τους στρατηγούς και τους στρατάρχες του προλεταριάτου. Έτσι σου εμπνέουν σεβασμό, όσο ποταποί κι αν είναι. Να γιατί, από την αυγή της ιστορίας, οι μεγάλοι άνθρωποι σε κρατούν όσο το δυνατόν σε μεγαλύτερη απόσταση.

     «Ακούτε μεγαλομανία; Ο άνθρωπος είναι θεότρελος!»

     Το ξέρω, ανθρωπάκο, ότι συνηθίζεις να βγάζεις αμέσως τρελό όποιον σου λέει αλήθειες που δε σου αρέσουν. Θεωρείς τον εαυτό σου «φυσιολογικό»! Μάντρωσες τους τρελούς και μείνατε οι φυσιολογικοί να κουμαντάρετε τον κόσμο. Τότε λοιπόν, ποιος φταίει για όλα τα στραβά και τα ανάποδα; Όχι εσύ, φυσικά. Εσύ κάνεις απλά το καθήκον σου. Επίσης, ποιος είσαι για να ‘χεις δική σου γνώμη; Ναι, ξέρω, δε χρειάζεται να μου τα ξαναπείς. Μα δεν είναι για σένα που ανησυχώ, ανθρωπάκο! Όμως, όταν σκέφτομαι τα παιδιά σου, όταν συλλογιέμαι πως τα βασανίζεις, προσπαθώντας να τα κάνεις «φυσιολογικά» σαν κι εσένα, σχεδόν θέλω να γυρίσω πίσω και να κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να σταματήσω τα εγκλήματά σου. Ξέρω, όμως, ότι έχεις πάρει τα μέτρα σου για να με αποτρέψεις, διορίζοντας υπουργούς παιδείας και κοινωνικής πρόνοιας.}  

Βίλχελμ Ράιχ – Άκου ανθρωπάκο

Εκδόσεις ΙΑΜΒΛΙΧΟΣ

Μετάφραση: Νατάσσα Βαρσάκη