Γιώργος Σεφέρης - Ο Βασιλιάς της Ασίνης

  

Κοιτάξαμε όλο το πρωί γύρω γύρω το κάστρο

αρχίζοντας από το μέρος του ίσκιου εκεί που η θάλασσα

πράσινη και χωρίς αναλαμπή, το στήθος σκοτωμένου παγονιού

μας δέχτηκε όπως ο καιρός χωρίς κανένα χάσμα.

Οι φλέβες του βράχου κατέβαιναν από ψηλά

στριμμένα κλήματα γυμνά πολύκλωνα ζωντανεύοντας

στ' άγγιγμα του νερού, καθώς το μάτι ακολουθώντας τις

πάλευε να ξεφύγη το κουραστικό λίκνισμα

χάνοντας δύναμη ολοένα.

Από το μέρος του ήλιου ένας μακρύς γιαλός ολάνοιχτος

και το φως τρίβοντας διαμαντικά στα μεγάλα τείχη.

Kανένα πλάσμα ζωντανό τ' αγριοπερίστερα φευγάτα

κι ο βασιλιάς της Ασίνηες που τον γυρεύουμε δυό χρόνια τώρα

άγνωστος λησμονημένος απ' όλους κι από τον Όμηρο

μόνο μιά λέξη στης Ιλιάδα κι ' εκείνη αβέβαιη

ριγμένη εδώ σαν την εντάφια χρυσή προσωπίδα.

Την άγγιξες, θυμάσαι τον ήχο της; κούφιο μέσα στο φως

σαν το στεγνό πιθάρι στο σκαμμένο χώμα,

κι ο ίδιος ήχος μές στη θάλασσα με τα κουπιά μας.

Ο βασιλιάς της Ασίνης ένα κενό κάτω απ' την προσωπίδα

παντού μαζί μας παντού μαζί μας, κάτω από ένα όνομα:

"Ασίνην τε... Ασίνην τε..."

και τα παιδιά του αγάλματα

κι οι πόθοι του φτερουγίσματα πουλιών κι ο αγέρας

στα διαστήματα των στοχασμών του και τα καράβια του

αραγμένα σ' άφαντο λιμάνι,

κάτω απ' την προσωπίδα ένα κενό.

Πίσω από τα μεγάλα μάτια τα καμπύλα χείλια τους βοστρύχους

ανάγλυφα στο μαλαματένιο σκέπασμα της ύπαρξής μας

ένα σημείο σκοτεινό που ταξιδεύει σαν το ψάρι

μέσα στην αυγινή γαλήνη του πελάγου και το βλέπεις:

ένα κενό παντού μαζί μας.

Και το πουλί που πέταξε τον άλλο χειμώνα

με σπασμένη φτερούγα

σκήνωμα ζωής,

κι η νέα γυναίκα που έφυγε να παίξη

με τα σκυλόδοντα του καλοκαιριού

κι η ψυχή πού γύρεψε τσιρίζοντας τον κάτω κόσμο

κι ο τόπος σάν το μεγάλο πλατανόφυλλο που παρασέρνει ο χείμαρρος του ήλιου

με τ' αρχαία μνημεία και τη σύγχρονη θλίψη.

Κι ο ποιητής αργοπορεί κοιτάζοντας τις πέτρες κι' αναρωτιέται

υπάρχουν άραγε

ανάμεσα στις χαλασμένες τούτες γραμμές τις ακμές τις αιχμές

τα κοίλα και τις καμπύλες

υπάρχουν άραγε

εδώ που συναντιέται το πέρασμα της βροχής του αγέρα και της φθοράς

υπάρχουν, η κίνηση του προσώπου το σχήμα της στοργής

εκείνων που λιγόστεψαν τόσο παράξενα μες στη ζωή μας

αυτών που απόμειναν σκιές κυμάτων και στοχασμοί με την απεραντοσύνη του πελάγου

ή μήπως όχι δεν απομένει τίποτα παρά μόνο το βάρος

η νοσταλγία του βάρους μιάς ύπαρξης ζωντανής

εκεί που μένουμε τώρα ανυπόστατοι λυγίζοντας

σαν τα κλωνάρια της φριχτής ιτιάς σωριασμένα μέσα στη διάρκεια της απελπισίας

ενώ το ρέμα κίτρινο κατεβάζει αργά βούρλα ξεριζωμένα μές στο βούρκο

είκόνα μορφής που μαρμάρωσε με την απόφαση μιάς πίκρας παντοτινής.

Ο ποιητής ένα κενό.

Ασπιδοφόρος ο ήλιος ανέβαινε πολεμώντας

κι από το βάθος της σπηλιάς μιά νυχτερίδα τρομαγμένη

χτύπησε πάνω στο φώς σάν τη σαϊτα πάνω στο σκουτάρι:

"Ασίνην τε Ασίνην τε...". Νά' ταν ο βασιλιάς της Ασίνης

που τον γυρεύουμε τόσο προσεχτικά σε τούτη την ακρόπολη

αγγίζοντας κάποτε με τα δάκτυλά μας την αφή του πάνω στις πέτρες.

Ασίνη, καλοκαίρι '38 - Αθήνα, Ιαν. '40

Πίνακας: Vincent Van Gogh - il seminatore (1890)

{Ο συγκερασμός πραγματικότητας και Συμβολισμού στο 

«Ο Βασιλιάς της Ασίνης»

«Ας αντιπαραβάλουμε το σχετικά γενικευμένο τοπίο του Μυθιστορήματος με το ακόλουθο, από τον “Βασιλιά της Ασίνης”, στο Ημερολόγιο Καταστρώματος, Α΄: “Κοιτάξαμε όλο το πρωί γύρω-γύρω το κάστρο…/ Ασίνην τε … Ασίνην τε” Το τοπίο αυτό, πρώτ’ απ’ όλα, είναι συγκεκριμένο και κυριολεκτικό: μια ακριβής αναπαράσταση ενός πραγματικού χώρου, καθώς θα αναγνωρίσει αμέσως ο καθένας που έχει δει την ακρόπολη της Ασίνης, ιδίως όπως ήταν την εποχή που γράφτηκε το ποίημα. Οι συμβολικές και μυθικές αξίες του ποιήματος δεν επιβάλλονται πριν προχωρήσουμε στη δεύτερη στροφή: “Κανένα πλάσμα ζωντανό τ’ αγριοπερίστερα φευγάτα /κι ο βασιλιάς της Ασίνης που τον γυρεύουμε δυο χρόνια τώρα/ άγνωστος λησμονημένος απ’ όλους”. Σ’ αυτό το σημείο του ποιήματος, εμφανίζονται οι συμβολικές αξίες σχεδόν απαρατήρητες τόσο δυσδιάκριτες όσο οφείλουν να είναι το σύμβολο και ο μύθος, επειδή η απουσία ζωντανών όντων, συμπεριλαμβανομένου και του φάσματος του νεκρού βασιλιά, μοιάζει τόσο με φυσικό γεγονός του περιβάλλοντός του όσο κι εκείνες οι φλέβες του βράχου και τα ηλιόλουστα τείχη. Η κυριολεκτική απόδοση και η συγκεκριμένη υπόσταση αυτού του τοπίου όχι μόνο αποκλείουν τη συμμετοχή κοινών συμβόλων, αλλά, επί πλέον, προετοιμάζουν τον αναγνώστη να δεχθεί τη φιλολογική αναφορά στον Όμηρο ως κάτι ζωτικότερο από μιαν ακόμη άσκηση ενός δημοφιλούς τεχνάσματος: αυτό, στο κάτω-κάτω, είναι το πραγματικό σπίτι του βασιλιά της Ασίνης, δεν προσάγεται αυθαίρετα σ’ αυτό το σκηνικό για να του προσδώσει τη μυθολογική κομψότητα που του αρνείται η σοφία και η “λησμονημένη” φράση του Ομήρου Ασίνην τε, που γίνεται επωδός του ποιήματος, απλώς ενισχύει την αίσθηση της απώλειας, την αίσθηση του ηρωικού χώρου του εγκαταλελειμμένου “στη βροχή, στον αγέρα και στη φθορά”, όπως μας τον έχει ήδη δώσει η πρωινή αναζήτηση της persona γύρω στην “έρημη ακρόπολη”».

(Edmund Keeley, «Ο Σεφέρης και η μυθική μέθοδος», Εισαγωγή στην Ποίηση του Σεφέρη, Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σελ. 415-416)}

Πηγή: http://latistor.blogspot.gr/2010/05/blog-post_9428.html